آیت الله العظمی سبحانی با استناد با آیات قرآن و روایات اهل بیت(ع) برخی شبهات مطرح شده پیرامون توسل و دعا را پاسخ گفت.

به گزارش  مرکز خبر حوزه، این مرجع تقلید در ششمین نشست از سلسله نشست‌های کلام اسلامی در مدرسه عالی نواب مشهد، با بیان اینکه توسل این است که به وسیله قرآن یا نبی یا امام به درگاه خدا تقرب بجوییم، خاطرنشان کرد: وسیله سبب است و توسل بکارگیری وسیله است.

وی با بیان اینکه باید وسیله بودن چیزی یا فردی در شرع تعبداً ثابت شود، اظهار کرد: با توجه به این مطلب قرآن کریم این ضابطه را می فرماید که «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»( المائدة : 35 )

این مرجع تقلید افزود: امام علی(ع) در خطبه 110 نهج البلاغه، ایمان به خدا، ایمان به پیامبر (ص)، جهاد در راه خدا، اقامه نماز، پرداخت زکات، روزه، حج ، صدقه و انجام کارهای نیک را از وسیله‌های ایمان برشمرده است.

سبحانی با بیان اینکه وسیله به اینها تنها منحصر نیست، خاطرنشان کرد: در آیات و روایات از دیگر وسایل نیز یاد شده است.

این مرجع تقلید با اشاره به آیه مبارکه «وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُوا الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی أَسْمَائِهِ سَیُجْزَوْنَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ »( الأعراف : 180 )، ‌گفت: بهترین وسیله برای تقرب به درگاه الهی توجه فرائض و نوافل است؛ بر این اساس درخواست دعا و توسل به «اسماء الله» نیز یکی از موارد مورد تأیید و قبول تمام طوایف اسلامی است.

سبحانی توسل به قرآن کریم، اعمال نیک و دعای مؤمن برای فرد را از دیگر موارد مورد قبول در میان مسلمین برای توسل دانست و افزود: آیه «وَإِذْ یَرْفَعُ إِبْرَاهِیمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَإِسْمَاعِیلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»( البقرة : 127 ) نشان می‌دهد که می‌توان عمل نیک خود را وسیله برای دعا قرار داد.

وی به جوانان توصیه کرد: اگر عمل صالحی در زندگی انجام داده‌اید به رخ خدا بکشید که قهراً خدای متعال دعای فرد را برآورده می‌کند.

این مرجع تقلید با بیان این‌که حتی وهابیون توسل به رسول الله در زمان حیاتشان را قبول دارند، گفت: تمام طوائف اسلامی بر انواع توسل‌هایی که یاد شد، اعتراف دارند.

وی به آیه «وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ تَعَالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُءُوسَهُمْ وَرَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَهُمْ مُسْتَکْبِرُونَ»( المنافقون: 5) اشاره کرد و یادآور شد: تفاوت عقیده شیعه با وهابیون در جایی است که فردی در زمانی غیر از حیات به دعای رسول الله توسل کند.

این مرجع تقلید دلیل شیعه را اطلاق آیه «وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا»( النساء : 64 )، خاطرنشان کرد: بعضی از آیات مثل «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آَمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُکُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ»( الحجرات : 2 ) اطلاق دارند و در اینجا نیز اطلاق حال حیات و حال غیر حیات دیده می‌شود.

سبحانی با اشاره به داستان فرزندان یعقوب و پدر آنها درباره توسل به دعای نبی، اظهار کرد: با توجه به این آیه معلوم،می‌شود که توسل به دعای نبی در امم گذشته وجود داشته است.

این مرجع تقلید در ادامه به دو مقدمه «حیات برزخی» و «ارتباط افرادی که در برزخ به سر می برند با این دنیا» اشاره کرد و برای تبییین آن گفت: آیات فراوانی به عنوان دلیل بر حیات برزخی وجود دارد و به عنوان مثال درباره آل فرعون، می‌فرماید « النَّارُ یُعْرَضُونَ عَلَیْهَا غُدُوًّا وَعَشِیًّا وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آَلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذَابِ»( غافر:46) که اینها را در برزخ بر آتش جهنم عرضه می‌دارند.

وی به آیه «وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ »( آل عمران : 169 ) نیز به عنوان مثالی برای حیات برزخی اشاره کرد و به تبیین دومین مقدمه با عنوان وصل و حفظ ارتباط و درک و چه بسا پاسخ اموات در برزخ و ارتباط آنها با زمینیان پرداخت و اظهار کرد: با توجه به آیاتی مثل «فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِی دَارِهِمْ جَاثِمِینَ»( الأعراف : 78 )، « فَتَوَلَّى عَنْهُمْ وَقَالَ یَا قَوْمِ لَقَدْ أَبْلَغْتُکُمْ رِسَالَةَ رَبِّی وَنَصَحْتُ لَکُمْ وَلَکِنْ لَا تُحِبُّونَ النَّاصِحِینَ»( الأعراف : 79 ) که درباره حضرت صالح بیان شده که با آن مردگان سخن گفته است، بر حفظ ارتباط اموات با زندگان تأکید می‌شود.

این مرجع تقلید آیه 92 و 93 اعراف را نیز به عنوان دومین دلیل قرآنی در این جلسه، بیان کرد و افزود: در این آیه که درباره حضرت شعیب است، مانند آیه قبل بیاناتی آورده شده است.

سبحانی به روایتی از کتاب صحیح بخاری نیز اشاره کرد و ابراز کرد: در این روایت آمده که پیامبر (ص) با مردگان سخن گفته و اعراب پرسیدند که با اموات سخن می‌گویید و آن حضرت فرمودند که اینها اموات نیستند بلکه بهتر از شما سخن مرا می‌شنوند.

وی به نتیجه گیری از این آیه پرداخت و گفت: به دلیل حیات برزخی و برقراری ارتباط، می‌توان با رسول الله سخن گفت و از ایشان طلب دعا کرد.

این مرجع تقلید با بیان این پرسش که اگر رسول خدا زنده نباشند، چرا در نماز می‌گوییم «السلام علیک ایها النبی ...» در حالی که به قول خودتان فوت کرده‌اند و سخن ما را نمی‌شنوند، تصریح کرد: شما رسول الله و انبیاء را نشناخته‌اید که در حیات برزخی به سر می‌برند و مانعی ندارد بگوییم« یا وجیها عند الله، اشفع لنا عند الله».

سبحانی توسل به ذات، حق، منزلت، کرامت و ... نبی اکرم (ص) را برای قرب الی الله دانست و گفت: قسم دادن خدا به این موارد اشکال ندارد و این نوع توسل در کتاب‌های خودشان وجود دارد.

وی در جواب این اشکال که کسی حقی بر گردن خدا ندارد، با بیان این‌که « حق» یا اصالتی است یا جعلی و بالعرض، پاسخ داد: در قسم اول حق وجود ندارد و اما در قسم دوم حق، خداوند خودش را از روی لطف و عظمت، وامدار کرده است.

این مرجع تقلید برای این مطلب دلیل قرآنی آورد و بیان کرد: قرآن کریم می‌فرماید«مَنْ ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ»( الحدید : 11 ) این وامداری و حق قراردادن جز از روی عظمت و لطف الهی چیز دیگری نیست.