شاید خوشحال شویم آنگاه که بدانیم چگونه می‌توان از بار گناهان پدر و مادر زنده و یا از دنیا رفته خود کاست هر چند که گناهان زیادی هم داشته باشند.

 

---

یکی از دستورهایی که پیشوایان ما در باب تلاوت قرآن داده‎اند خواندن قرآن از روی مصحف است و روی این مسأله تأکید فراوانی کرده‎اند.

چه بسا علت این تأکید، بهره‎ گرفتن از «نورانیّت» قرآن است، تا مسلمانان از قرآن بهره بیشتری ببرند و نورانیّت قرآن در آنان اثر گذارد.

قرآن، کتابِ «نور»

خداوند بزرگ در جاهای مختلف قرآن، کتاب خود را «نور» معرفی می‎کند. از جمله می‎فرماید:

یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَکُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبِیناً.[1]

ای مردم! برای هدایت شما از جانب خدا برهانی محکم آمد و نوری تابان (قرآن) به سوی شما فرستادیم.

فَ‏آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِی أَنْزَلْنا.[2]

پس به خدا ایمان آورید و به رسول او و نوری (قرآن) که فرو فرستادیم.

نه تنها قرآن ـ که آخرین کتاب آسمانی است ـ نور است بلکه سایر کتب آسمانی نیز نور است.

قرآن؛ تورات و انجیل را هم نور معرّفی کرده است.[3] زیرا این کتابها برنامه زندگی سعادتمندانه دنیا و آخرت انسان ها بوده است. و هر چه انسانها به قوانین کتب آسمانی بیشتر عمل کنند سعادت و کامیابی آنها در دنیا و آخرت افزونتر می‎شود.

نگاه به قرآن عبادت است

با توجّه به مقدمه‎ای که بیان شد اگر کسی بپرسد؛ قرآن را بهتر است از روی مصحف یا از حفظ بخوانیم، پاسخ می‎دهیم؛ اتفاقاً شخصی به نام «اسحاق بن عمّار» همین پرسش را از امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‎کند.

جریان این پرسش و پاسخ به این شرح است:

به امام ـ علیه السّلام ـ عرض کردم: فدایت شوم من قرآن را از حفظ دارم، بهتر است آن را از حفظ بخوانم یا از روی مصحف؟ امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: آن را بخوان و در مصحف نظر کن؛ زیرا آن بهتر است. آیا نمی‎دانی نگاه در مصحف کردن عبادت است؟[4]

در توضیح کلام امام باید گفت؛ قرائت قرآن و نگاه کردن به قرآن دو عبادت جداگانه است. به عبارت دیگر کسی که قرآن را از حفظ می‎خواند بدون اینکه به آن نگاه کند یک عبادت کرده است و پاداش آن نزد خدا محفوظ است. امّا اگر قرآن را از روی آن بخواند عبادت دیگری به نام «نگاه به مصحف» انجام داده است. ابوذر از پیامبر بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل می‎کند که فرمود:

«النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ یَعْنِی صَحِیفَهُ الْقُرْآنِ عِبَادَهٌ».[5]

نگاه کردن در مصحف، یعنی صفحه قرآن عبادت است.

با دقّت در مضمون این حدیث شریف نتیجه می‎گیریم که قرآن دریای بیکرانی است که همه انسانها می‎توانند از آن بهره گیرند، از انسانهای کاملی چون پیامبر اسلام و امامان معصوم ـ علیهم السّلام ـ تا افراد کم سواد و احیاناً بی‎سواد. قرآن سفره باز و مائده آسمانی است. هر کس به اندازه استعداد خود از آن سود می‎برد.

اثرات تلاوت از روی مصحف

1. بهره و عبادت چشم: هر یک از اعضای بدن هنگام عبادت دارای بهره‎هایی است؛ مثلاً در وضو دستها، صورت و روی پاها بهره‎ای از وضو دارند و در صدقه، دستی که آن را می‎دهد پاداش دارد. یکی از بهره‎های مهم چشم از عبادت، نگاه به قرآن کریم است و ما با نگاه به قرآن سهم چشم را از این عبادت، به آن بخشیده‎ایم.

رسول بزرگوار اسلام ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این زمینه فرمود:

«اُعْطُوا اَعْیُنَکُمْ حَظَّها مِنَ الْعِبادَهِ، قالُوا: وَ ما حَظُّها مِنَ الْعِبادَهِ یا رَسُولَ اللهَ؟

قالَ: النَّظَرُ فِی الْمُصْحَفِ وَ التَّفَکُّرُ فیهِ وَ الْاِعْتِبارُ عِنْدَ عَجائِبِهِ».[6]

بهره چشمانتان را از عبادت بدهید. گفتند: ای رسول خدا بهره چشمان از عبادت چیست؟ فرمود: نگاه کردن در مصحف و تفکّر در آن و عبرت گرفتن از عجایب آن است.

2. رعایت حقّ مصحف: قرآن‎هایی که در منازل، مساجد و اماکن متبرّک وجود دارد هر کدام حقّی به گردن مسلمانان دارد. ادای حقوق آنها، باز کردن، نگاه کردن و قرائت آنهاست. در همه خانه‎ها معمولاً یک جلد قرآن موجود است. عده‎ای از خانمهای خانه‎دار سلیقه به خرج می‎دهند و آن را در جایگاه‎های پارچه‎ای زیبا و تمیز قرار می‎دهند و در جای بلندی از خانه‎ می‎گذارند و این کار پسندیده‎ای است. امّا این کار ادای حق قرآن نیست، بلکه رعایت حق قرآن به قرائت آن است.

در بعضی از خانه‎های قرآن‎ها متعدّد با خطها و در قطعهای متفاوت وجود دارد. توصیه ما این است که اهل این خانه‎ها برنامه‌ای تنظیم کنند تا هنگام خواندن قرآن از همه آنها استفاده شود تا شامل آنهایی نشوند که قرآن از آنان به پیشگاه خداوند شکایت برده است.

امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: سه چیز در پیشگاه خداوند از سه گروه شکایت می‎کند:

«مَسْجِدٌ خَرابٌ لا یُصَلّی فیهِ اَهْلُهُ وَ عالِمٌ بَیْنَ جُهّالٍ وَ مُصْحَفٌ مُعَلَّقٌ قَدْ وَقَعً عَلَیْهِ الْغُبارُ لا یُقْرَأُ فیهِ».[7]

مسجدی که همسایگانش در آن نماز نخوانند، و عالمی که بین ناآگاهان باشد (و از علم او استفاده نکنند)، و قرآنی که غبار گرفته و خوانده نشود.

3. تخفیف گناه والدین: کسی که قرآن را از روی مصحف بخواند علاوه بر این که چشمانش را از نور قرآن بهره‎مند می‎نماید سبب تخفیف گناه پدر و مادرش می‎شود. امام ششم ـ علیه السّلام ـ فرموده است:

«مَنْ قَرَأ الْقُرْآنَ مِنَ الْمُصْحَفِ مَتَّعَهُ اللهُ بِبَصَرِهِ وَ خَفَّفَ عَنْ والِدَیْهِ وَ اِنْ کانا کافِرینَ».[8]

کسی که قرآن را از روی مصحف بخواند خدا دیدگان او را بهره‎مند می‎سازد و به وسیله آن گناهان پدر و مادرش را تخفیف می‎دهد، اگر چه آنان کافر باشند.

4. سبب تکثیر بیشتر قرآن: اگر همه مقیّد باشند از روی مصحف، قرآن بخوانند این مسأله موجب رواج قرآن کریم و چاپ و تکثیر بیشتر آن می‎شود. در نتیجه در دسترس همگان قرار می‎گیرد و میل و رغبت نسبت به قرآن فزونی می‎یابد.

راهی برای بهره‌مندی بی‌سوادها از نور قرآن

با دقت در مضمون این حدیث شریف نتیجه می‌گیریم که قرآن دریای بیکرانی است که همه انسان‌ها می‌توانند از آن بهره‌ گیرند، از انسان‌های کاملی چون پیامبر اسلام و امامان معصوم علیهم‌السلام تا افراد کم‌سواد و احیاناً بی‌سواد، قرآن سفره‌ای باز و مائده آسمانی است که هر کس به اندازه استعداد خود از آن سود می‌برد.

بنابراین برادران و خواهرانی که احیاناً سواد هم نداشته باشند می‌توانند با طهارت و وضو، قرآن را باز کنند و به خطوط آن نگاه کنند. قطعاً خداوند برای آنها پاداش عبادت را ثبت می‌کند.

یکی از بهره‌های مهم چشم از عبادت، نگاه به قرآن کریم است و ما با نگاه به قرآن سهم چشم از این عبادت را به آن بخشیده‌ایم.

رسول بزرگوار اسلام (صلی الله علیه وآله) در این زمینه فرمود: «بهره چشمانتان را از عبادت بدهید، گفتند ای رسول خدا بهره چشمان از عبادت چیست؟ فرمود نگاه کردن در مصحف و تفکر در آن و عبرت گرفتن از عجایب آن».

 

پی نوشت ها:

[1] . نساء (4)، آیه 174.

[2] . تغابن (64)، آیه 8.

[3] . «همانا ما تورات را فرو فرستادیم در آن برای انسانها هدایت و نور است» (مائده (5)، آیه 44)، «و انجیل را بر عیسی فرستادیم که در آن هدایت و نور است، (مائده (5)، آیه 46).

[4] . اصول کافی، ج 2، ص 449.

[5] . بحار الانوار، ج 89، ص 199.

[6] . المحجه البیضاء، مولی محسن فیض کاشانی، مکتبه الصّدوق، تهران، 1339، ج 2،ص 231.

[7] .اصول کافی، ج 2، باب «قراءه القرآن فی المصحف»، ص 449.

[8] . مصباح الکفعمی، م?سسه النّعمان، بیروت، 1412 هـ .ق، ج 2، ص 531.

 

---

منبع:

سایت آموزه