یک وکیل دادگستری با بیان این‌که خواندن دعا (به صورت شفاهی یا دعانویسی) ذاتا عمل مجرمانه‌ای نیست، گفت: این عمل با افزوده شدن عناصری به آن دارای وصف اجتماعی یا جزایی می‌شود.

عباس شایسته مهر در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا درباره‌ی مصادیق مجرمانه‌ی دعانویسی، رمالی و جن گیری در قواینن ایران اظهار کرد:‌ در همه ادیان و فرهنگ‌های بشری اصولا این باور وجود دارد که دعا در زندگی عادی و روزمره‌ی بشر تاثیری مثبت دارد. این باور در کشورهای شرقی بیشتر است و برای دفع شر، نزول خیر و برکت، نزول بارش و شفای بیمار دعا خوانده می‌شود و این امری شناخته شده است و در این مسایل بحثی نداریم. این موارد مربوط می‌شود به اصحاب ادیان و علمای دینی که در این خصوص باورهایی دارند که در جای خود محترم است.

وی افزود: از نظر مبانی روان شناختی اجتماعی و تحلیل رفتاری و از دیدگاه حقوقی این مباحث مقدمه ورود به رفتارهایی است که به آنها رفتارهای هنجارشکن حقوقی یا رفتارهای هنجار شکن اجتماعی می‌گوییم. این رفتارهای هنجارشکن اجتماعی صرف دعاخواندن نیست بلکه دعا مقدمه‌ای برای رفتارهای ناهنجار است.

این وکیل دادگستری با بیان اینکه خواندن دعا چه به صورت شفاهی چه به صورت دعانویسی یعنی نگارش ادعیه و اوراد فی نفسه پدیده مجرمانه‌ای نیست، گفت: این اعمال ذاتا اعمال مجرمانه‌ای نیستند و ذاتا هنجارشکنی اجتماعی محسوب نمی‌شوند اما وقتی دعانویسی، رمالی، جن گیری و امثال آن وصف اجتماعی و جزایی می‌یابند که عناصر دیگری نیز به آنها اضافه می‌شود و دعا را از یک ارتباط پاک عاشقانه بین مخلوق و خالق خارج می‌کند و آن را در قالب یک پدیده‌ی جدید در می‌آورد که لازم است نظام اجتماعی و حقوقی به این پدیده‌ها عکس‌العمل نشان دهد.

وی اظهار کرد: اولین عنصری که به پدیده‌ی اولیه اضافه می‌شود عنصر تحصیل مال، اخاذی و سودجویی در قبال دامن زدن به احساسات پاک فطری انسان‌ها به دعاست و عنصر دوم توسعه این نیاز فطری (نیاز به مناجات)، غلو و اغراق، طرح مباحث غیر علمی و اغراق آمیز به صورتی که دعا را از حالت ارتباط بین مخلوق و خالق به ابزاری برای جلب سود و منفعت بیشری برای دعانویسان و رمالان در می‌آورد. به طوری که اثرات مثبت دعایی را که می‌توانست بین مخلوق و خالق برقرار بشود به این صورت درمی‌آورد که آن را به ابزاری برای سوء استفاده تبدیل می‌کند و چنان این مفاهیم را توسعه می‌دهد که می‌گوید دعا نه فقط برای جلب اثرات مثبت است که دعانویسی را به وسیله‌ای برای ایجاد شر و مزاحمت برای دیگران هم تبدیل می‌کند که اصطلاحا به آن «سحرنهادن» گفته می‌شود یعنی علاوه بر اثرات مثبت می‌توانم انسان سالم دیگری را بیمار کنم یا زندگی عادی دیگری را مختل کنم.

شایسته مهر در ادامه گفت: عنصر دیگر همان سوء نیت در سوء استفاده از احساسات پاک انسانهاست. بشر معمولا برای وصول به اهداف خود میل دارد راه‌های ساده و کم هزینه را امتحان کند مثلا برای بیماری که باید به پزشک مراجعه کند شاید اشخاص دارای سوء نیت بخواهند از ساده لوحی نیازمندان و همینطور از ساده گزینی آنها که دنبال راه حل‌های ارزان قیمت و ساده هستند استفاده کنند و آنها را از طریق دعانویسی و فروش آن و تحصیل مال فریب دهند.

وی با اشاره به اینکه زمینه‌های اجتماعی بزه مجرمانه دعانویسی، رمالی و جن‌گیری متاسفانه در جامعه ما بسیار فراوان است، افزود:‌ علت آن اینست که نظام اجتماعی ما به دلیل باورهای اخلاقی و دینی که دارد زمینه‌های ایجاد این جرم را ناخودآگاه توسعه داده است.

شایسته مهر ادامه داد: در جامعه‌ای که نظام اجتماعی نسبت به پاره‌ای از هنجارها حساسیتی ندارد بلکه آنها را ترویج می‌کند مثلا احساسات پاک دینی و مذهبی، محافل دعا و روضه خوانی. در جامعه‌ای که چنین زمینه‌های درستی هست، ممکن است از همین زمینه‌های درست و صحیح مقدمه‌ی زمینه‌های نادرست و ناصحیح برای عده‌ای شیاد و کلاهبردار فراهم ‌شود که با توجه به اینکه نظام اجتماعی نه تنها حساسیتی در قبال اقدامات مذهبی و دعا ندارد بلکه آن را مثبت می‌داند اینها از این نقطه وارد می‌شود و از همین مجرا به کلاهبرداری اقدام می‌کنند و سوء استفاده می‌کنند از جمله توصیه‌های دعانویسی، رمالی و جن‌گیری، دفع شر و آفت و ایجاد شر و آفت برای مخالفان و کسانی که افراد دشمن خود می‌پندارند.

این وکیل دادگستری گفت:‌ قانون تشدید مجازات مرتکبان ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مصوب 1364 مجلس شورای اسلامی که در 15 آذر 1367 به تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام رسیده است به موجب ماده یک آن هر کس مردم را از راه حیله و تقلب فریب دهد و آنها را به داشتن اختیارات موهوم و غیر واقعی امیدوار کند یا اینکه از حوادث و پیشامدهای غیر واقعی بترساند کلاهبردار محسوب می‌شود و البته اگر از این طریق سند یا مالی را هم گرفته باشد کلاهبردار محسوب می‌شوند و علاوه بر اینکه باید اصل پول یا مالی را که گرفتند برگردانند به حبس از یک سال تا 7 سال نیز محکوم می‌شوند در هر صورت به نظر می‌رسد در مورد این موضوع پژوهش‌های مهمتری نیاز است.

وی با بیان اینکه مجلس باید دراین زمینه قانونگذاری انجام دهد، خاطرنشان کرد: دستگاه‌های انتظامی و تشخیص جرم نیز باید در این زمینه هشیاری و حساسیت بیشتری به خرج دهند و افرادی را که با عنوان رمال و دعانویسی پول‌های هنگفتی به جیب می‌زنند به دستگاه قضایی معرفی کنند.