گروهی به محضر امام صادق علیه السلام شرفیاب شدند و سؤال کردند: «ما دعا می‌کنیم ولی اثری از اجابت نمی‌بینیم. حضرتش فرمودند: «لانکم تدعون من لا تعرفونه؛زیرا شما کسی را می‌خوانید که نمی‌شناسید.»

از جمله مواردی که در قرآن مجید به آن اهمیت فراوانی داده شده است ؛ دعا و نیایش و ارتباط با خداوند متعال است. برخی از مواردی که در آیات قرآن درباره دعا و نیایش آمده است، عبارتند از:

1. قرآن به دعا و نیایش دستور داده، از بندگان می‌خواهد تا از این برکت عظیم که منشا رسیدن به تمامی فیوضات الهی و خیر دنیا و آخرت است غفلت نکنند.
خداوند متعال در قرآن کریم چنین می‌فرماید:
«وقال ربکم ادعونی استجب لکم» مؤمن/60 ؛
«پروردگارتان فرمود: مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم.»
2. قرآن، دعا را از نشانه‌های صالحان ذکر فرموده است:
«انهم کانوا یسارعون فی الخیرات ویدعوننا رغبا ورهبا» انبیاء/90 ؛
«آنان در کارهای نیک شتاب می‌نمودند و ما را از روی رغبت و بیم می‌خواندند.»
3. قرآن، دعا و نیایش را امری فطری و ضروری دانسته و تنها راه نجات از گرفتاریها و مشکلات را نیایش پروردگار معرفی می‌کند:
«واذا مس الانسان الضر دعانا لجنبه او قاعدا او قائما فلما کشفنا عنه ضره مر کان لم یدعنا الی ضر مسه» یونس/12 ؛
«و چون انسان را آسیبی رسد، ما را به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده می‌خواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم، چنان می‌رود که گویی ما را برای گرفتاری که به او رسیده، نخوانده است.»
علاوه بر آیات قرآن، روایات فراوانی نیز درباره اهمیت دعا و نیایش در کتابهای روایی به چشم می‌خورد.
به عنوان نمونه، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله دعا را همان عبادت دانسته می‌فرماید:

«الدعاء هو العبادة ( بحار الانوار، ج 93، ص 300، روایت 37 )؛ دعا همان عبادت است.»
همچنین در ادامه روایت بالا آن حضرت می‌فرماید: «الدعاء مخ العبادة ولایهلک مع الدعاء احد ؛ دعا مغز عبادت است و با دعا احدی هلاک نخواهد شد.»
از علی علیه السلام نقل شده که فرمود: «الدعاء مفاتیح النجاح ومقالید الفلاح ⁽بحار، ج 93، ص 341) ؛ دعا کلیدهای نجات [و کامیابی] و گنجینه‌های رستگاری است.»
«بیا تا برآریم دستی زدل                که نتوان درآورد فردا زگل
بر آرد تهی دستهای نیاز                 ز رحمت نگردد تهیدست باز
قضا خلعتی نامدارش دهد              قدر، میوه‌ای در کنارش نهد
مپندار از آن در که هرگز ببست         که نومید گردد برآورده دست
همه طاعت آرند و مسکین نیاز          بیا تا به درگاه مسکین نواز
چو شاخ برهنه برآریم دست             که بی برگ از این بیش نتوان نشست »   (بوستان سعدی)

شرایط اجابت دعا
1. شناخت پروردگار:
گروهی به محضر امام صادق علیه السلام شرفیاب شدند و سؤال کردند: «ما دعا می‌کنیم ولی اثری از اجابت نمی‌بینیم. حضرتش فرمودند: «لانکم تدعون من لا تعرفونه ⁽بحار الانوار، ج 93، ص 368) ؛ زیرا شما کسی را می‌خوانید که نمی‌شناسید.»
2. کسب حلال:
در این باره رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند:
«من احب ان یستجاب دعاؤه فلیطیب مطعمه ومکسبه ؛⁽بحار الانوار، ج 93، ص 368)
هر کس دوست دارد دعایش مستجاب شود، آنچه را می‌خورد و کسب می‌کند، پاکیزه نماید.»
3. حضور قلب:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «لا یقبل الله عزوجل دعاء قلب ساه ⁽من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 367) ؛
خدای عزوجل دعای برخاسته از قلب غافل را مستجاب نکند.»
4. واقعی بودن نیاز:
در بسیاری از مواقع، انسان چیزی را با پافشاری و با تمام وجودش از خداوند می‌خواهد در حالی که به سود و نیاز واقعی او نیست.
در این زمینه امیرمؤمنان علی علیه السلام فرموده است:
«رب امر حرص الانسان علیه، فلما ادرکه ود ان لم یکن ادرکه ⁽ترجمه عدة الداعی، ص 8) ؛
بسیار است که انسان بر کاری حریص است و همین که آن را یافت، دوست دارد که [ای کاش] آن را نمی‌یافت.»
5. همراه بودن دعا با عمل:
از دیگر شرایط استجابت دعا، همراه بودن آن با کار و تلاش است.
علی علیه السلام در این باره می‌فرماید: «الداعی بلا عمل کالرامی بلا وتر ⁽بحار الانوار، ج 78، ص 60) ؛
دعا کننده بدون عمل [و تلاش] ، مانند تیرانداز بدون «زه» است.»