وَقُل لِّلْمُومِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُوْلِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِن زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَا الْمُ?ْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ (سوره نور/ 31)

و به زنان با ایمان بگو: «دیدگان خود را [از هر نامحرمى‏] فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که [طبعاً] از آن پیداست. و باید روسرى خود را بر گردنِ خویش [فرو] اندازند، و زیورهایشان را جز براى شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان [همکیش‏] خود یا کنیزانشان یا خدمتکاران مرد که [از زن‏] بی نیازند یا کودکانى که بر عورتهاى زنان وقوف حاصل نکرده‏اند، آشکار نکنند و پاهاى خود را [به گونه‏اى به زمین‏] نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته می ‏دارند معلوم گردد. اى مومنان، همگى [از مرد و زن‏] به درگاه خدا توبه کنید، امید که رستگار شوید.

در کتاب کافی در شأن نزول آِیه 30 و 31 نور از امام باقر (علیه السلام) چنین نقل شده است که جوانی از انصار در مسیر خود با زنی روبرو شد- و در آن روز زنان مقنعه خود را در پشت گوش‌ها قرار می دادند-(و طبعاً گردن و مقداری از سینه آنها نمایان می شد) چهره آن زن نظر آن جوان را به خود جلب کرد و چشم خود را به او دوخت. هنگامی که زن گذشت جوان همچنان با چشمان خود او را بدرقه می کرد در حالی که راه خود را ادامه می داد تا اینکه وارد کوچه تنگی شد و باز همچنان به پشت سر خود نگاه می کرد ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزی استخوان یا قطعه شیشه ای که در دیوار بود صورتش را شکافت!

هنگامی که زن گذشت ، جوان به خود آمد و دید خون از صورتش جاری است و به لباس و سینه اش ریخته! (سخت ناراحت شد) با خود گفت به خدا سوگند من خدمت پیامبر می روم و این ماجرا را بازگو می کنم. هنگامی که چشم رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) به او افتاد فرمود چه شده است؟

و جوان ماجرا را نقل کرد در این هنگام جبرئیل، پیک وحی خدا نازل شد و آیه ی فوق را آورد.

«قُل لِّلْمُومِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ ..»

ویژگی های حجاب

1- آن‌ها نباید زینت خود را آشکارسازند جز آن مقدار که طبیعتاً ظاهر است (وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا).

در اینکه منظور از زینتى که زنان باید آن را بپوشانند و همچنین زینت آشکارى که در اظهار آن مجازند چیست؟ در میان مفسران سخن بسیار است.

بعضى زینت پنهان را به معنى زینت طبیعى (اندام زیباى زن) گرفته‏اند، در حالى که کلمه" زینت" به این معنى کمتر اطلاق مى‏شود.

بعضى دیگر آن را به معنى" محل زینت" گرفته‏اند، زیرا آشکار کردن خود زینت مانند گوشواره و دستبند و بازوبند به تنهایى مانعى ندارد، اگر ممنوعیتى باشد مربوط به محل این زینت‌ها است، یعنى گوش‌ها و گردن و دست‌ها و بازوان.

بعضى دیگر آن را به معنى خود" زینت آلات" گرفته‏اند منتها در حالى که روى بدن قرار گرفته، و طبیعى است که آشکار کردن چنین زینتى توام با آشکار کردن اندامى است که زینت بر آن قرار دارد.

(این دو تفسیر اخیر از نظر نتیجه یکسان است هر چند از دو راه مسأله تعقیب مى‏شود).

حق این است که ما آیه را بدون پیش‌داوری و طبق ظاهر آن تفسیر کنیم که ظاهر آن همان معنى سوم است و بنابراین زنان حق ندارند زینت‌هایی که معمولاً پنهانى است آشکارسازند هر چند اندامشان نمایان نشود و به این ترتیب آشکار کردن لباس‌های زینتى مخصوصى را که در زیر لباس عادى یا چادر مى‏پوشند مجاز نیست، چرا که قرآن از ظاهر ساختن چنین زینت‌هایی نهى کرده است.

در روایات متعددى که از ائمه اهل‌بیت علیهم السلام نقل شده نیز همین معنى دیده مى‏شود که زینت باطن را به" قلاده" (گردنبند)" دملج" (بازوبند)" خلخال" (پاى برنجن همان زینتى که زنان عرب در مچ پاها می کردند) تفسیر شده است.

و چون در روایات متعدد دیگرى زینت ظاهر به انگشتر و سرمه و مانند آن تفسیر شده ، می فهمیم که منظور از زینت باطن نیز خود زینت‌هایی است که نهفته و پوشیده است (دقت کنید).

2- آن‌ها باید خمارهاى خود را بر سینه‏هاى خود بیفکنند (وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ).

" خمر" جمع" خمار" (بر وزن حجاب) در اصل به معنى پوشش است، ولى معمولاً به چیزى گفته مى‏شود که زنان با آن سر خود را مى‏پوشانند (روسرى).

" جیوب" جمع" جیب" (بر وزن غیب) به معنى یقه پیراهن است که از آن تعبیر به گریبان مى‏شود و گاه به قسمت بالاى سینه به تناسب مجاورت با آن نیز اطلاق مى‏گردد.

از این جمله استفاده مى‏شود که زنان قبل از نزول آیه، دامنه روسرى خود را به شانه‏ها یا پشت سر مى‏افکندند، به طورى که گردن و کمى از سینه آن‌ها نمایان می‌شده، قرآن دستور مى‏دهد روسرى خود را بر گریبان خود بیفکنند تا هم گردن و هم آن قسمت از سینه که بیرون است مستور گردد. (از شان نزول آیه که قبلاً آوردیم نیز این معنى به خوبى استفاده مى‏شود).

3- آن‌ها نباید زینت خود را آشکارسازند (وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ).

مگر (در دوازده مورد):

1- براى شوهرانشان" (إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ).

2-" یا پدرانشان" (أَوْ آبائِهِنَّ)

3-" یا پدران شوهرانشان" (أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ).

4-" یا پسرانشان" (أَوْ أَبْنائِهِنَّ).

5-" یا پسران همسرانشان" (أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ).

6-" یا برادرانشان" (أَوْ إِخْوانِهِنَّ).

7-" یا پسران برادرانشان" (أَوْ بَنِی إِخْوانِهِنَّ).

8-" یا پسران خواهرانشان" (أَوْ بَنِی أَخَواتِهِنَّ).

9-" یا زنان هم کیششان" (أَوْ نِسائِهِنَّ).

10-" یا بردگانشان" (کنیزانشان) (أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُنَّ).

11-" یا پیروان و طفیلیانى که تمایلى به زن ندارند" (افراد سفیه و ابلهى که میل جنسى در آنها وجود ندارد) (أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ).

12-" یا کودکانى که از عورات زنان (امور جنسى) آگاه نیستند" (أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلى‏ عَوْراتِ النِّساءِ).

4- آن‌ها به هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمین نزنند تا زینت پنهانیشان دانسته شود (و صداى خلخالى که بر پا دارند به گوش رسد) (وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ).

آن‌ها در رعایت عفت و دورى از امورى که آتش شهوت را در دل مردان شعله‏ور مى‏سازد و ممکن است منتهى به انحراف از جاده عفت شود، آن چنان باید دقیق و سختگیر باشند که حتى از رساندن صداى خلخالى را که در پاى دارند به گوش مردان بیگانه خودداری کنند، و این گواه باریک‌بینی اسلام در این زمینه است.

نهایت مطالب آنکه، پوشش باید به گونه ای باشد که اندک شهوت و تمایلی از سوی مردان به زنان جلب نشود و زنان مسبب آن جلب توجه نباشند و این نکته هم در نظر گرفته شود که باید دید در زمان حاضر، چه مواردی جزء زینت به حساب می آید و نامحرمان بدان حساس هستند؟ زنان آن موارد را هم جزء حجاب خود برشمارند و محفوظ بدارند.

این سختگیری، هم به جهت راحتی و آسایش خود زنان است و هم به جهت جلوگیری از هر گونه فساد در جامعه، ضمن اینکه در آیه فوق، به مردان نیز دستور در نوع نگاه داده چرا که دل به دنبال چشم حرکت می کند.

امام علی (علیه السلام) فرمود: «العین رائد القلب»؛ چشم ، دل را به دنبال خود می کشد.(غررالحکم/ ص 51)

و نیز در حدیثی دیگر می خوانیم: «تمام چشم ها در قیامت گریان است مگر سه چشم: چشمی که از ترس خدا بگرید چشمی که از گناه بسته شود و چشمی که در راه خدا بیدار بماند.»(نهج الفصاحه/ حدیث 136)

منبع : منبع: مجله راه قرآن