در مورد رفتارهایی که در مجالس عرف است [مثل رقصیدن، موسیقی و دست زدن]، تفاوت‌ها و گاه ضد و نقیض‌هایی گفته می‌شود. احکامش چیست؟

ابتدا دقت داشته باشیم که فتوا را فقط باید از مرجع استفتاء نمود که با رجوع مستقیم، مراجعه به رساله، رجوع به سایت و یا سؤال از فرد معتبر مثل نماینده فقهی یا هر عالم متقی و مجتهد دیگری ممکن است.  

اما در خصوص سؤال مطروحه نیز لازم به ذکر است که بی‌تردید ابعاد مسائل مطروحه می‌تواند بسیار گسترده باشد و نمی‌شود در این مجال کوتاه به همه موارد اشاره نمود. اما ذیلاً کلیاتی بنا بر فتاوای مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای ایفاد می‌گردد.

در مورد موسیقی سنتی نیز که در متن سؤال آمده بود نیز دقت شود که لفظ «سنّتی» حکم ذبح شرعی موسیقی حرام را ندارد و تاریخ تولید نیز هیچ تأثیری در حرمت یا حلیّت آن ندارد، موسیقی حرام، حرام است، هر چند در قرون پیش ساخته شده باشد و موسیقی حلال، حلال است، هر چند اگر امروز ساخته شده باشد.

الف – رقص:

س1167. آیا رقص محلى در عروسى‏ها جایز است؟ شرکت در این مجالس چه حکمى دارد؟

ج. رقص مرد بنا بر احتیاط واجب حرام است و رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق کند مثل این‌‌که جلسه زنانه تبدیل به مجلس رقص شود، محل اشکال است و احتیاط واجب در ترک آن است؛ در غیر این‌صورت هم اگر به‌‌گونه‏اى باشد که باعث تحریک شهوت شده و یا مفسده‏اى بر آن مترتب شود و یا همراه با فعل حرام (مانند موسیقى و آواز حرام) باشد یا مرد نامحرمى حضور داشته باشد، حرام است؛ و در حکم فوق تفاوتى بین مجلس عروسى و غیر آن نیست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأیید کار حرام دیگران محسوب شود و یا مستلزم کار حرامى‏باشد جایز نیست و در غیر این صورت اشکال ندارد.

س 1172: آیا رقص زن براى شوهرش یا مرد براى همسرش حرام است؟

ج: اگر رقص زن براى شوهرش یا برعکس، همراه ارتکاب حرامى نباشد، اشکال ندارد.

س 1173: آیا رقصیدن در جشن عروسى فرزندان جایز است هرچند توسط پدران یا مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد؟

ج: اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هرچند توسط پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.

ب – موسیقی:

س 1128: ملاک تمییز موسیقى حلال از حرام چیست؟ و آیا موسیقى کلاسیک حلال است؟ بسیار مناسب است که معیار آن را بیان فرمایید.

ج: هر موسیقى که به نظر عرف موسیقى لهوى و مطرب که مناسب با مجالس عیش و نوش است باشد، موسیقى حرام محسوب مى‏شود و فرقى نمى‏کند که موسیقى کلاسیک باشد یا غیر کلاسیک. تشخیص موضوع هم موکول به نظر عرفى مکلّف است و اگر موسیقى این گونه نباشد به خودى خود اشکال ندارد.

س 1129: گوش‌دادن به نوارهایى که توسط سازمان تبلیغات اسلامى و یا مؤسسه اسلامى دیگر مجاز اعلام شده‏اند، چه حکمى دارد؟ و استفاده از آلات موسیقى مثل کمان، وِیولون و نَى چه حکمى دارد؟

ج: جواز گوش‌دادن به نوارها منوط به تشخیص خود مکلّف است که اگر تشخیص دهد مشتمل بر غنا و موسیقى لهوى مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش‏گذرانى و همچنین مطالب باطل نیست، گوش‌دادن به آن اشکال ندارد بنا بر این تجویز آن توسط سازمان تبلیغات اسلامى و یا هر مؤسسه اسلامى دیگر به تنهایى دلیل شرعى براى مباح بودن آن نیست و بکارگیرى آلات موسیقى در موسیقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جایز نمى‏باشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلایى اشکال ندارد و تشخیص مصادیق هم موکول به نظر خود مکلّف است.

س 1130: منظور از موسیقى مطرب ولهوى چیست؟ و راه تشخیص موسیقى مطرب و لهوى از غیر آن چیست؟

ج: موسیقى مطرب و لهوى آن است که به سبب ویژگی‌هایى که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‏بندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخیص موضوع عُرف است.

س 1132: آیا معیار حرمت موسیقى فقط مطرب و لهوى بودن آن است یا اینکه میزان تحریک و تهییج آن هم تأثیر دارد؟ و اگر باعث حزن و گریه شنونده شود، چه حکمى دارد؟ خواندن و شنیدن غزل‌هایى که به‌صورت سه ضرب و همراه با موسیقى خوانده مى‏شوند، چه حکمى دارد؟

ج: ملاک آن ملاحظه کیفیت نواختن موسیقى با در نظر گرفتن همه خصوصیات و ویژگیهاى آن است و اینکه از نوع موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، هر موسیقى که به حسب طبیعت خود از نوع موسیقى لهوى باشد، حرام است اعم از اینکه مهیّج باشد یا خیر و موجب ایجاد حزن و اندوه و حالات دیگر در شنونده بشود یا خیر و هرگاه غزل‏هایى که همراه با موسیقى خوانده مى شوند به‌صورت غنا و آواز لهوى مناسب مجالس لهو و لعب در آیند، خواندن و شنیدن آنها حرام است.

س 1133: غنا چیست؟ آیا غنا فقط شامل صداى انسان است یا اینکه شامل صداهاى حاصل از آلات موسیقى هم مى‏شود؟

ج: غنا عبارت است از صداى انسان در صورتى که با ترجیع و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد که خواندن به این صورت و گوش‌دادن به آن حرام است.

س 1136: آیا گوش‏دادن به غنا در خانه جایز است؟ اگر در فردى تأثیر نداشته باشد چه حکمى دارد؟

ج: گوش‌دادن به غنا به ‌طور مطلق حرام است، چه در خانه به تنهایى شنیده شود و یا در حضور دیگران و چه در او تأثیر بگذارد یا خیر.

س 1140: موسیقى که از رادیو و تلویزیون جمهورى اسلامى پخش مى‏شود، چه حکمى دارد؟ آیا این گفته که حضرت امام(قدّس سره) موسیقى را به‌طور مطلق حلال اعلام کرده‏اند، صحیح است؟

ج: نسبت حلال دانستن موسیقى به‌طور مطلق به راحل عظیم الشأن حضرت امام خمینى(قدّس سرّه) کذب و افتراء است. امام(قدّس سرّه) معتقد به حرمت موسیقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و معصیت بودند و نظر ما هم همین است، ولى اختلاف در دیدگاهها از تشخیص موضوع نشأت مى‏گیرد زیرا تشخیص موضوع موکول به نظر خود مکلّف است. گاهى نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پیدا مى‏کند که در این صورت موسیقى که به تشخیص مکلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش‌دادن به آن حرام مى‏باشد و امّا صداهاى مشکوک محکوم به حلیّت هستند و پخش از رادیو و تلویزیون به تنهایى دلیل شرعى بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمى‏شود.

دست زدن:

س 1181: آیا دست زدن براى زنان در مجالس شادى زنانه مانند ولادت‏ها وعروسى‏ها جایز است؟ و بر فرض جواز اگر، صداى آن به بیرون از مجلس برود به‌طورى که به گوش مردان بیگانه برسد، چه حکمى دارد؟

ج: دست زدن به نحو متعارف اگر مفسده‏اى بر آن مترتب نشود، اشکال ندارد حتّى اگر اجنبى صداى آن را بشنود.

س 1182: دست زدن همراه با شادى و خواندن و ذکر صلوات بر پیامبر اکرم و آل او(صلوات الله علیهم اجمعین) در جشن‌هایى که به مناسبت ایام ولادت ائمه معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین) و اعیاد وحدت و مبعث برگزار مى‏شود چه حکمى دارد؟ اگر این جشن‏ها در مکان‌هاى عبادت مانند مسجد و نمازخانه‏هاى ادارات و مؤسسات دولتى و یا حسینیه‏ها برگزار شوند، حکم آنها چیست؟

ج: به‌طور کلى کف‏زدن فى‏نفسه به نحو متعارف در جشن‌هاى اعیاد یا براى تشویق و تأیید و مانند آن اشکال ندارد ولى بهتر است فضاى مجالس دینى به‌ خصوص مراسمى که در مساجد و حسینیه‏ها و نمازخانه‏ها برگزار مى‏شود، به ذکر صلوات و تکبیر معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.