بانوان قاری قرآن در مصر حقیقت این است که در مصر ده ها زن قاری قرآن معروف ، در خلال سالهای پیش از شهور رادیو و پس از آن وجود داشته اند . علاوه بر این ، تعداد بسیار زیادی از بانوان نیز در مجالس محلی برگزار شده در قاهره و یا در روستاها به تلاوت قرآن مشغول بوده اند .علت وجود قاریان زن را نیز می توان در آداب و رسوم خانواده های مصری که تا ربع اول دو قرن پیش ، بسیار محکم و مورد احترام بوده است مشاهده کرد ؛ چرا که مجالس ترحیم ، سه شب برای مردان و سه شب برای زنان برگزار می شد و لازم بود قاریانی از بین زنان وجود داشته باشند تا در مجالس مخصوص زنان به تلاوت قرآن بپردازند .

البته در ابتدای امر ، حرفه زنان مذکور تلاوت قرآن نبوده است . بلکه آن ها به حرفه نیاحه (نوحه خوانی) می پرداختند که مشهورترین این زنان نیز زنی به نام “درباله” در منطه حیزه بود که با فن نوحه خوانی خود قادر بود سنگ را نیز به گریه درآورد . هم چنین “خضره” در منوفیه ، “عزیزه” در اسکندریه ، “رتیبه” در المنصوره و “ام زغلول” در سویس ، پیش از آنکه به تلاوت قرآن روی آوردند، اقدام به نوحه خوانی در مجالس ترحیم کرده اند . در زمان حکومت محمدعلی پاشا بر مصر نیز یک زن قاری به نام “ام محمد” در شب های ماه رمضان ، در حرم قصر محمد علی به تلاوت قرآن می پرداخته است .او در مجالس ترحیم ، در قصر فرماندهان لشکرها و بزرگان دولت نیز قرآن میخوانده است و بسیار مورد توجه محمدعلی پاشا بوده است . او جوایز زیادی از محمدعلی دریافت کرد و به امر او ، جهت احیای شب های ماه مبارک رمضان به استانبول رفت . یکی دیگر از مشهورترین زنان قاری در مصر ، کریمه العدلیه بود که در زمان شیخ علی محمود و شیخ منصور بدار ظهور کرد .صدایش در هنگامی که رادیوهای محلی افتتاح شد ، در تمامی جهان عرب منتشر گردید . این صدا در خلال جنگ جهانی دوم نیز از رادیو قاهره پخش می شد . او علاقه بسیار زیادی به صوت و ادای لحنی شیخ علی محمود داشت و گوش دادن به صدای او را بر شنیدن صدای دیگران ترجیح میداد و در بسیاری از مواقع به هنگام اذان صبح ، در مسجد امام حسین (ع) قاهره حاضر میشدو در بخش مخصوص زنان به استماع صوت اذان شیخ علی محمود می پرداخت . از دیگر زنان قاری در مصر می توان به “منیره عبده” اشاره کرد که با وجود انجام تلاوتهایی رادیویی و انتشار صدایش در کشورهای عربی نتوانست به شهرت کریمه العدلیه برسد . او به سال 1920 میلادی در سن هجده سالگی و در حالی که دختری نابینا ، لاغر و ضعیف بود ، نخستین تلاوت خود را انجام داد . این تلاوت ، به طرز شگفت آوری موجب شهرتش حتی خارج از مصر شد و همه رادیوهای محلی به سمت او متمایل شدند . نام او در زمان تاسیس رادیوی رسمی قاهره ، در صدر اسامی کسانی بود که در آن رادیو به تلاوت قرآن می پرداختند . اما کمی پیش از جنگ جهانی دوم ، برخی از علمای طراز اول مصر ، فتوایی صادر کردند مبنی بر اینکه شنیدن صدای زنان برای عموم جایز نیست . از این رو پخش تلاوت های “منیره عبده” از رادیو متوقف شد و رادیوهای عربی لندن و پاریس نیز از پخش تلاوتهای او به دلیل ترس از خشم علماء خودداری کردند . این در حالی بود که با وجود وصول صدها نامه از سوی شنوندگان که خواستار پخش دوباره تلاوتهای “منیره عبده” بودند ، رادیو نتوانست کاری انجام دهد و بدین ترتیب منیره عبده تا زمان مرگ ، از تلاوت در رادیو خودداری کرد . و تنها در منزل خود به شنیدن گنجینه های عظیم و ارزشمند از تلاوت های قاریان قدیمی که در اختیار داشت مشغول شد . از دیگر زنان که در دهه های های گذشته به تلاوت قرآن مبادرت میکرد ، “شیخه اسمهان” بود که در مسجد سیده نفیسه قاهره تلاوت میکرد و صدای او نزدیک به صدای مردان بود . دیگر زن قاری مصری ، زنی به نام “نبویه النحاس” بود . گفته شده که او آخرین زن مصری به شمار میرود که در محافل عمومی ، مناسبت های دینی ، مجالس ترحیم و جشن ها به تلاوت قرآن پرداخته است . استماع تلاوت وی در مسجد امام حسین (ع) قاهره در بخش مخصوص زنان که دری جداگانه داشت صورت می گرفت . او به سال 1973 میلادی از دنیا رفت و بدین صورت صفحه رنگینی از کتاب حرفه تلاوت و انشاد دینی زنان در عصر حاضر بسته شد .

از کتاب الزمن الجمیل / نوشته سید امین میرزایی