آذر 91 - اردکان

عمر سعد ملعون در روز 11 محرم دستور کوچ از کربلا به سوی کوفه را می‌دهد و زنان و حرم امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را بر شتران بی‌جهاز سوار کرده و این ودایع نبوت را چون اسیران کفّار در سخت‌ترین مصائب و هُموم کوچ می‌دهند. در هنگام حرکت از کربلا عمر سعد دستور داد که اسرا را از قتلگاه عبور دهند. قیس بن قرّه گوید: هرگز فراموش نمی‌کنم لحظه‌ای را که زینب دختر فاطمه ـ سلام‌الله علیها ـ را بر کشته بر خاک افتاده برادرش حسین عبور دادند که از سوز دل می‌نالید... و امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ می فرماید: ... من به شهدا نگریستم که روی خاک افتاده و کسی آنها را دفن نکرده، سینه‌ام تنگ شد و به اندازه‌ای بر من سخت گذشت که نزدیک بود جانم بر آید و عمه‌ام زینب وقتی از حالم با خبر شد مرا دلداری داد که بی‌تابی نکنم. (گویا اسرای کربلا را دوبار به قتلگاه می‌آورند، یک دفعه همان عصر روز عاشورا بعد از غارت خیام و به درخواست خود اسرا و یک بار هم در روز یازدهم محرم هنگام کوچ از کربلا و به دستور عمر سعد و این کار عمر سعد شاید به خاطر این بود که می‌خواست اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ با دیدن جنازه‌های عریان و زیر آفتاب مانده شکنجه روحی به اسرا داده باشد.)

بعد از اینکه روز یازدهم محرم اسرا را از کربلا حرکت دادند به سوی کوفه به خاطر نزدیکی این دو به هم روز 12 محرم اسرا را وارد شهر کوفه نمودند گویا شب دوازدهم را اسرا در پشت دروازه‌های کوفه و بیرون شهر سپری کرده باشند در اثر تبلیغات عبیدالله بن زیاد علیه امام حسین ـ علیه‌السلام ـ و خارجی معرفی کردن آن حضرت مردم کوفه از این پیروزی خوشحال می‌شوند و جهت دیدن اسرا به کوچه‌ها و محله‌ها روانه می‌شوند و با دیدن اسرا شادی می‌کنند.

آمار و اسامی اسرا و بازماندگان واقعه عاشورا
در این جا مناسب است آمار مردان و زنان جداگانه آورده شود.
الف) مردان
جستجو و بررسى منابع کهن حاکى از آن است که بازماندگان مرد از حادثه کربلا افراد ذیل که اغلبشان کم سن و سال هم بوده اند:
1ـ امام سجاد(علیه السلام)، 2ـ حضرت باقر(علیه السلام)، 3ـ عمر بن حسین(علیه السلام)،4ـ محمد بن حسین بن على(علیهما السلام)،5ـ زید بن حسن،6ـ عمرو بن حسن،7ـ محمد بن عمرو بن حسن،8 و 9ـ دو فرزند جعفر،10ـ عبدالله بن عباس بن على(علیهما السلام)،11ـ قاسم بن عبدالله بن جعفر،12ـ قاسم بن محمد بن جعفر،13ـ محمد بن عقیل اصغر،14ـ عقبة بن سمعان، غلام رَباب،15ـ غلام عبدالرحمن بن عبد ربّه انصارى،16ـ مسلم بن رباح غلام امیرالمؤمنین(علیه السلام)و 17ـ على بن عثمان مغربى.

در میان اسیران کربلا از مردان غیر بنی هاشم نام کسی در تاریخ ثبت نشده است، جز مرقع بن ثمامه اسدی که در هنگام جنگ در سپاه امام حسین علیه السلام، وقتی تیرهایش تمام شد، سپاهیان کوفه دستگیرش کردند و او را نزد عمر بن سعد بردند.
اقوام او که در سپاه کوفه بودند وساطت کردند تا عمر سعد او را نکشد. عمر سعد هم او را به همراه اسیران به کوفه فرستاد و عبیدالله به « زاره » تبعیدش کرد.

ب) زنان
ابن سعد تعداد زنان اهل بیت را که اسیر شدند 6 نفر،قاضى نعمان مغربى 4 نفر و ابوالفرج اصفهانى 3 نفر دانسته است. نام این زنان عبارت است از:
1 ـ زینب،2 ـ فاطمه،3 ـ ام کلثوم،4 ـ امّ حسن (دختران امیرالمؤمنین(علیه السلام)); 5 ـ فاطمه،6 ـ سکینه،7 ـ فاطمه صغرى(دختران حسین بن على(علیهما السلام)); 8ـ رَباب (همسر امام(علیه السلام) و مادر سکینه و عبدالله رضیع) و 9ـ امّ محمد (دختر امام حسن بن على(علیهما السلام) و همسر امام سجاد(علیه السلام)).

در میان اسیران کربلا در کاروان حسینی نام زنانی غیر از زنان بنی هاشم نیز به چشم می‌خورد:
1- حسنیه، خدمتکار امام سجاد علیه السلام، که به همراه پسرش، منحج، به کربلا آمد و پسرش در جنگ با سپاه عمر سعد به شهادت رسید.
2- همسر عبدالله بن عمیر کلبی که با شوهرش به کربلا آمد و در هنگامه‌ی نبرد به میدان رفت و شوهرش را به دفاع از اهل بیت ترغیب کرد. عبدالله خواست او را بازگرداند، اما او نمی‌پذیرفت، و سرانجام امام حسین علیه السلام او را به خیمه ها باز گرداند.
3- فکهیه که خادمه ی رباب، همسر امام حسین، بود. او با پسرش، قارب بن عبدالله بن اریقط، به مکه و از آن جا به کربلا آمد و پسرش در حمله اول سپاه عمر سعد به شهادت رسید.
4- بحریه، دختر مسعود خزرجی، که به همراه شوهرش، جنادة بن کعب، و فرزندش، عمرو بن جنادة، به کربلا آمد و شوهر و فرزندش هر دو شهید شدند.
5- کنیز مسلم بن عوسجه که بعد از شهادت مسلم فریاد زد:« یابن عوسجاه! یا سیداه.»
6- فضه که بنا به بعضی از روایات در کربلا حضور داشته است.

در تاریخ نقل شده است که وقتی اسیران کربلا را به کوفه بردند، خویشاوندان زنان غیر بنی هاشم نزد عبیدالله رفتند و تقاضای آزادی آنان را کردند. او نیز دستور داد آنان را آزاد کنند و بقیه‌ی اسرا را به شام فرستاد.

و اما ...

زنانى که به گونه اى با نهضت امام(علیه السلام) همکارى داشتند
اینان 4 زن بودند: 1ـ ماریه (دختر سعد یا منقذ عبدیه که منزلش محل تجمع گروهى از شیعیان بصره بود)، 2ـ طوعه (کنیز اشعث بن قیس که مسلم را زمانى که در کوچه هاى کوفه تنها مانده بود، به خانه اش پناه داد)، 3ـ دیلم یا دلهم (همسر زهیر بن قین که همسر خود را تشویق به پیوستن به سپاه امام حسین(علیه السلام) کرد) و 4ـ زنى از کوفیان که لباس و مقنعه براى اسراى اهل بیت فراهم کرد.
زنان معترض به سپاهیان دشمن
با بررسى هایى که صورت گرفت، در مجموع 5 زن در جریان نهضت عاشورا به عملکرد سپاه یزید اعتراض کردند:
1ـ ام عبدالله(دختر حرّ بدىّ کندى، همسر مالک بن نُسَیر)، 2ـ دختر عبدالله بن عفیف کندى، 3ـ زنى از قبیله بنى بکر بن وائل، 4ـ نوار (همسر یا دختر کعب بن جابر بن عمرو ازدى) و 5 ـ نوار (دختر مالک بن عقرب حضرمى، همسر خولى).

گاهی «عظمت در نگاه است، نه در چیزی که بدان می نگرند .» ، آنگونه که برخی گفته اند، گاهی هم زیبایی در نگاه و دید انسان است، نه در دیدنی ها .
آنکه به چشم «نظام احسن » به همه هستی می نگرد، از این نگاه، خیلی چیزها هم «دیده » می شود، هم «زیبا» دیده می شود، تا چه عینکی بر چشم زده باشیم و از کدام زاویه به هستی و حوادث بنگریم .
«زیبا بینی » هستی و حیات، هم آرامش روح و وجدان می بخشد، هم صلابت و پایداری و پایمردی می آفریند و هم قدرت تحمل ناگواری ها را می افزاید .
از این نگاه، «عاشورا» همانگونه که زینب کبری (علیها السلام) فرمود، جز «زیبایی » نبود .
آنچه زینب قهرمان در مقابل طعنه و طنز دشمن نسبت به این حادثه، بر زبان راند (ما رایت الا جمیلا) ، - جز زیبا ندیدم - پیشتر آرزوی حسین بن علی (علیهما السلام) بود که در طلیعه این سفر، آرزو و اظهار امیدواری کرده بود که آنچه پیش می آید و آنچه اراده خداست، «خیر» برای او و یارانش باشد، چه به صورت «فتح » ، چه به شکل «شهادت »:
«ارجو ان یکون خیرا ما اراد الله بنا، قتلنا ام ظفرنا»
زیبا دیدن خواهر و خیر دیدن برادر، مکمل یکدیگرند .

در ادامه نمونه هایی از زیبایی های آماری و تاریخی کربلا و عاشورا را خواهید خواند ...

جلوه های آماری و تاریخی از زیبایی های عاشورا...
* قیام حضرت امام حسین (ع) از روز خودداری از بیعت با یزید تا روز عاشورا 175 روزطول کشید.
* قیام سالار شهیدان از مدینه آغاز و به کربلا ختم شد. این قیام یک هفته در مدینه، 4 ماه و 10 روز در مکه، 23 روز بین راه مکه تا کربلا(از دوم محرم تا دهم محرم) به طول انجامید.
* از مکه تا کوفه منزل هایی وجود داشت که ما امروز به آنها کاروانسرا یا اقامتگاه می‌گوییم. کاروان سید الشهدا در مسیر حرکت خود از 18 منزل عبور کرد.
* فاصله میان این منزل ها با همدیگر حدود سه فرسنگ و گاهی پنج فرسنگ بوده است.

* اسرای اهل بیت امام حسین(ع) از کوفه تا شام از 14 منزل عبور کردند.
*در واقعه کربلا 5 کودک و نوجوان که هنوز به سن بلوغ نرسیده بودند، جام شهادت را نوشیدند. این افراد عبارتند از:
- عبدالله بن حسین، کودک شیر خوار امام حسین(ع)
- عبدالله بن حسن
- محمدبن ابی سعید بن عقیل
- قاسم بن الحسن
- عمروبن جناده انصاری
*تعداد 5 تن از شهدای کربلا از اصحاب حضرت رسول(ص) بودند.
- انس بن حرث کاهلی
- حبیب بن مظاهر
- مسلم بن عوسجه
- هانی بن عروه

- عبدالله بن بقطر عمیری
*سیدالشهدا(ع) در واقعه کربلا بر بالین 7 نفراز شهدا یعنی مسلم بن عوسجه، حربن ریاحی، واضح رومی، جون، حضرت ابولفضل(ع)، حضرت علی اکبر و حضرت قاسم با پای پیاده رفت.
*در روز عاشورا دشمنان سرهای سه نفر از شهدا یعنی عبدالله بن عمیر کلبی، عمروبن جناده وعابس بن ابی شبیب شاکری را به جانب امام حسین(ع) پرتاب کردند.

* پیکرهای سه نفر از شهدای واقعه کربلا یعنی حضرت ابوالفضل العباس(ع)، حضرت علی اکبر و عبدالرحمن بن عمیر توسط دشمنان سنگدل قطعه قطعه شد.
*پس ازواقعه کربلا، دشمنان امام حسین، سرهای تعدادی ازشهدای کربلارا ازبدن‌های آنان جداکرده و با خود به کوفه بردند. آنان در این واقعه سرهای78 شهیدرا بین خودتقسیم کردند. دراین میان قیس بن اشعف، رئیس قبیله بنی کنده13 سر، شمررئیس هوازن12 سر، قبیله بنی تمیم17 سر، قبیله مذحج6 سر و افراد متفرقه ازقبایل دیگر13 سر را همراه خود بردند.

* بعدازشهادت سیدالشهدا(ع) تعداد 10 نفر از دشمنان با اسب های خود بر بدن مطهر آن امام تاختند.
*دو نفر از یاران امام حسین (ع) روز عاشورا به اسارت دشمن در آمده و سپس به شهادت رسیدند. این دو تن سوار بن ثمامه صیداوی هستند.
*چهار نفر از یاران امام حسین (ع) در کربلا پس از شهادت آن حضرت به درجه رفیع شهادت نایل آمدند. این افرادعبارتند از: سعد بن حرث و برادرش ابوالحتوف، سوید بن ابی مطاع که مجروح بود ومحمد بن ابی سعید بن عقیل.

*تعداد 7 نفر از شهدای کربلا در حضور پدر بزرگوارشان به شهادت رسیدند. این افراد عبارتند از: حضرت علی اکبر،عبدالله بن حسین، عمرو بن جناده، عبدالله بن یزید، عبیدالله بن یزید، مجمع بن عائذ و عبدالرحمن بن مسعود.
*مادر 9 نفر از شهدای کربلا در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسران خود بودند.

اسامی این مادران عبارت است از:‌ "رباب" مادر "علی اصغر(ع)"، حضرت زینب(س) مادر "محمد" و "عون"، "رمله" مادر قاسم بن حسن، "بنت شلیل جیلیه" مادر عبدالله بن حسن، "رقیه" دختر امیرالمومنین (ع) و مادر "عبدالله بن مسلم" و مادران "محمدبن ابی سعیدبن عقیل"، "عمروبن جناده"، "عبداللّه بن وهب کلبی" بنا به روایتی که ثابت نیست "لیلا" مادر علی اکبر(ع).
*در رکاب سیدالشهدا (ع), 15 غلام شهید شدند ,که این افراد عبارت بودند از "نصر" و "سعد" از غلامان امام علی(ع)، "منجح" غلام امام مجتبی(ع)، "اسلم" و "قارب" غلامان امام حسین(ع)، "حرث" غلام حمزه، "جون" غلام ابوذر غفاری، "رافع" غلام مسلم ازدی، "سعد" غلام عمر صیداوی، "سالم" غلام بنی المدینه، "سالم" غلام عبدی، "شوذب" غلام شاکر، "شیب" غلام حرث جابری، "واضح" غلامِ حرث سلمانی.

بر این تعداد، "سلمان" غلام امام حسین(ع)، که در "بصره" به شهادت رسید نیز باید اضافه شود.
*در واقعه کربلا سرهای2شهید یعنی حضرت علی اصغر (ع) وحربن یزید ریاحی از پیکر آنان جدا نشد.
*در روز عاشورا تعداد 60خیمه با فاصله 2متر از یکدیگر در صحرای کربلا بر پا شده بود.
* در واقعه کربلا سه نفر از شهدا یعنی جناده بن حرث، عبدالله بن عمیر کلبی ومسلم بن عوسجه همراه با خانواده‏ های خود در این حماسه ماندگار تاریخ اسلام حضور داشتند.

عزاداری نونهالان قرآنی اردکان

در سالروز شهادت امام سجاد(ع) و در ایام محرم الحرام، نونهالان کلاسهای قرآنی موسسات قرآنی اردکان در مراسمی نمادین به عزاداری و سوگواری پرداختند.